Performans Anksiyetesi / Sınav Kaygısı
Her ne kadar birbiri yerine kullanılan terimler olsa da, performans anksiyetesi terimi daha kapsayıcı bir tanımlamadır. Daha da açıklamak gerekirse; performans anksiyetesi denilince, bir başarı, bir beceri gerektiren kısaca performans gerektiren iş, görev sırasında ya da öncesinde yaşanan sıkıntı, kaygı hissidir. Bu terimin içinde sınav kaygılarından, cinsel konulara, toplantılarda sunum yapmadan, sanat icrasına kadar pek çok durum vardır.
Performans öncesi yaşanan anksiyete bir dereceye kadar kişiyi motive edici yönleri bulunan sağlıklı bir durum olsa da, bazende kişinin gerçek performansını sergilemesini engelleyecek şiddette de olabilmektedir.
Yaşanan bu anksiyete (kaygı, sıkıntı hissi) şiddetlendikçe; kişide duygusal, düşüncesel, fiziksel belirtilere ve davranışsal sonuçlara neden olma olasılığı artmaktadır.
- Gerçek başarı düzeyini etkiliyorsa
- Dikkati toplamakta zorluklara, unutkanlıklara neden oluyorsa
- Olumsuz, karamsar düşünceleri şiddetlendirip daha da kötü hissetmeye neden oluyorsa
- Aşırı çarpıntı, terleme, titreme, ses kısılması, çatallanması gibi bedensel belirtilerin aşırı oluşumuna neden oluyorsa
- Yapılacak olan performansa karşı hazırlık çalışmalarını olumsuz etkileyip, vazgeçmelere ya da büyük oranda verim düşmelerine neden oluyorsa
kişinin yardım alınması önerilmektedir.
Performans Anksiyetesine Kimlerde Daha Çok Rastlanılır?
Özellikle mükemmeliyetçi kişilerde daha fazla olabilmekle birlikte kişinin kendinden ya da çevrenin kişiden aşırı beklenti içinde olması bu kaygıyı daha da şiddetlendirebilmektedir.
Bununla birlikte yapılacak işin/performansın “hayati öneme sahip” olduğu duygusunun aşırı olması kaygının daha da şiddetlenmesine ve artık bir sorun haline gelmesine sebep olabilmektedir. Sıklıkla zemininde Anksiyete Bozuklukları da eşilik etmektedir.
En etkili ve düzeltici yöntem çok sık bu anksiyete kaynağına maruz kalmalardır. (Sistematik duyarsızlaşma)
Bununla birlikte çok sayıda maruz kalınamayacak bir durumsa; (örneğin üniversite sınavı) performans öncesi başta düşüncesel olmak üzere, olumsuz inanç, inanışlar ve otomatik gelen düşünceler konusunda psikoterapi yardımı almak, devamında gelen bedensel belirtiler de dahil zincirleme bir etkiyle faydalı olmaktadır.
Eş zamanlı Anksiyete Bozuklukları, orta ve üzerindeki şiddette depresif bozuklukların eşlik etmesi gibi durumlarda bazen ilaç tedavilerinin de eklenmesi belirtilerin ortadan kaldırılmasında faydalı olabilmektedir.